Bài viết Cổ phiếu là gì? Chứng khoán là gì? có nên đầu tư vào chứng khoán? sẽ chia sẻ với các nhà đầu tư mới các khái niệm cơ bản nhất về chứng khoán, cũng như ưu nhược điểm của kênh đầu tư này

I. Cổ phiếu là gì? Chứng khoán là gì?

Nhiều nhà đầu tư muốn tham gia vào thị trường chứng khoán, nhưng vẫn còn băn khoăn vì chưa biết cổ phiếu là gì? chứng khoán là gì? Đây là vấn để tưởng như phức tạp nhưng thực ra lại hết sức đơn giản các bạn ạ.

1. Cơ bản về cổ phiếu

a. Khái niệm

Để đơn giản, bạn hãy tưởng tượng như sau:

- Khi bạn mua một mảnh đất, bạn sẽ được cấp sổ đỏ, và bạn được nhà nước công nhận quyền sử dụng mảnh đất đó.

- Khi bạn mua một chiếc xe ô tô, bạn cũng được cấp đăng ký xe, trong đó công nhận quyền sở hữu xe của bạn

- Tương tự như thế, khi bạn mua một phần vốn của doanh nghiệp, bạn sẽ  được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu phần vốn mà bạn mua, giấy chứng nhận đó gọi là cổ phiếu.

Vậy cổ phiếu là giấy chứng nhận quyền sở hữu một phần doanh nghiệp của nhà đầu tư.  

Khi bạn mua cổ phiếu của một công ty cổ phần, thì bạn là một cổ đông và sở hữu một phần vốn của công ty đó.  Bạn sẽ trở thành đồng chủ sở hữu doanh nghiệp đó. Khi công ty làm ăn có lãi thì bạn sẽ được ăn chia phần lợi nhuận tương ứng với số cổ phần mà bạn sở hữu. Phần lợi nhuận được chia hàng năm đó được gọi là cổ tức.

Các công ty cổ phần sẽ tổ chức đại hội cổ đông định kỳ hàng năm và tất cả các cổ đông đều được mời tham dự. Tại đại hội này, các cổ đông có quyền thảo luận và biểu quyết các vấn đề thuộc thẩm quyền của đại hội cổ đông như:  tình hình hoạt động kinh doanh, chi trả cổ tức…

Khi không có nhu cầu sở hữu cổ phiếu nữa, bạn có thể bán nó cho người khác. Hoạt động mua bán cổ phiếu chính là các hoạt động đang diễn ra phổ biến trên thị trường chứng khoán

b. Cách ghi nhận cổ phiếu:

Để ghi nhận cổ phiếu, thông thường người ta dùng một số cách sau:

 - Cấp giấy chứng nhận sở hữu cổ phần: Doanh nghiệp sẽ cấp cho nhà đầu tư một giấy chứng nhận, trên đó ghi đầy đủ các thông tin của cổ đông như: Họ và tên, Chứng minh Nhân dân, số cổ phần sở hữu,... 

Ví dụ về  giấy chứng nhận sở hữu cổ phần như hình 1:

Hình 1: Giấy sở hữu cổ phần PLX

Đối với cách ghi nhận này, nhà đầu tư phải cất giữ cẩn thận. Và phải làm thủ tục chuyển đổi tên khi chuyển nhượng, bán cổ phần cho người khác; thủ tục mua bán sẽ hơi phức tạp một chút.

- Ghi nhận bằng bút toán điến tử: Bạn không phải lưu giữ giấy chứng nhận sở hữu cổ phần nữa, mà thông tin sở hữu của bạn sẽ được tự động lưu trữ trên hệ thống điện tử của trung tâm lưu ký chứng khoán (Gọi là VSD). Việc lưu trữ bằng dữ liệu điện tử, cũng giúp nhà đầu tư thuận tiện và dễ dàng hơn trong quá trình mua bán cổ phiếu.Việc lưu ký chứng khoán cũng rất đơn giản. Khi bạn mở tài khoản chứng khoán, và thực hiện mua cổ phiếu, các công ty chứng khoán sẽ kết nối và giúp bạn lưu ký chứng khoán một cách nhanh nhất.

Trên đây là các kiến thức chung nhất về cổ phiếu. Ngoài ra, bạn thường nghe đến trái phiếu, vậy trái phiếu khác cổ phiếu như thế nào. 

2. Trái phiếu và chứng khoán

Không giống như cổ phiếu, trái phiếu là bằng chứng xác nhận số tiền mà bạn đã cho doanh nghiệp hoặc một tổ chức vay. Bạn là chủ nợ chứ không phải là chủ sở hữu doanh nghiệp. Khi đó, công ty hoặc tổ chức phát hành trái phiếu sẽ trả lãi cho bạn theo thỏa thuận ghi trên trái phiếu.

Trái phiếu và cổ phiếu được gọi chung là chứng khoán, khái niệm về chứng khoán như sau:

“Chứng khoán là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành”

Chứng khoán bao gồm những loại sau: Trái phiếu, cổ phiếu, các chứng chỉ quỹ đầu tư, các  loại chứng khoán phái sinh. Về bản chất chứng khoán nói chúng và cổ phiếu nói riêng là một loại hàng hóa đặc biệt.

CÓ MỘT LƯU Ý QUAN TRỌNG: TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM, NHÀ ĐẦU TƯ THƯỜNG GIAO DỊCH MUA BÁN CỔ PHIẾU LÀ CHỦ YẾU. VÌ THẾ, CÁC NGHIÊN CỨU SAU NÀY CỦA WEBSITE TẬP TRUNG VÀO VIỆC PHÂN TÍCH VÀ LỰA CHỌN CỔ PHIẾU

Dưới đây chúng tôi liệt kê và trả lời một số những câu hỏi mà nhà đầu mới thường hay quan tâm như sau:

Tôi muốn mua cổ phiếu thì phải làm như thế nào, và mua ở đâu:

Bạn muốn mua cổ phiếu, bạn có thể liên hệ trực tiếp với người sở hữu để mua. Tuy nhiên, hình thức này mất thời gian và thủ tục phức tạp. Hiện nay, nhà nước đã tạo ra thị  trường giao dịch chứng khoán, trên đó, có hàng ngàn nhà đầu tư sẵn sàng mua và bán cổ phiếu. Quá trình giao dịch cũng diễn ra hết sức nhanh chóng và không mất thời gian.

Khi Bạn tìm được cổ phiếu muốn mua, thì bạn phải lập một tài khoản tại một công ty chứng khoán nào đó, và nộp tiền vào để mua. Bạn có thể viết phiếu lệnh mua, gọi điện nhờ công ty chứng khoán mua, hoặc sử dụng các tiện ích online để giao dịch.

Khi lệnh mua của bạn được đưa vào hệ thống giao dịch chứng khoán, quá trình so khớp lệnh sẽ diễn ra. Nếu có người bán phù hợp, bạn sẽ mua được cổ phiếu.

Bạn yên tâm, bạn sẽ không phải lo lắng mất mát hay phải cầm nắm, lưu giữ cổ phiếu. Các dữ liệu điện tử trên trung tâm lưu ký chứng khoán VSD, sẽ ghi nhận bạn đã sở hữu cổ phiếu đó.

Để biết chi tiết các bước, mời bạn tham khảo bài viết:”Cách chơi chứng khoán cho người mới chơi”

 Khi tôi mua cổ phiếu trên sàn giao dịch, thì số tiền đó có được góp vào hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty:

Trả lời: khi bạn mua cổ phiếu trên sàn giao dịch, số tiền đó được chuyển cho những người bán cổ phiếu cho bạn, và không được góp vào hoạt động kinh doanh của công ty.

Bạn tưởng tượng như sau: ban đầu có nhà đầu tư A góp vốn để thành lập công ty. Khi đó, A sở hữu 500 cổ phiếu. Sau một thời, bạn thấy công ty này làm ăn có lãi, và bạn ngỏ ý muốn mua lại phần sở hữu của nhà đầu tư A. Khi đó số tiền bạn bỏ ra để mua, sẽ được chuyển cho A.

Còn rất nhiều các câu hỏi khác, bạn có thể tham khảo tại: Sổ tay chứng khoán cho nhà đầu tư mới

II. Có nên đầu tư vào cổ phiếu

Đối với phần lớn các nhà đầu tư nhỏ trên thị trường chứng khoán, đầu tư vào cổ phiếu là chủ yếu; số ít còn lại đầu tư vào trái phiếu, chứng khoán phái sinh... Vì vậy, chúng ta tập trung chủ yếu vào cổ phiếu.

Khi bạn đầu tư vào bất kỳ ngành nghề lĩnh vực gì: từ vàng, bất động sản, chứng khoán, hay mở  một cơ sở kinh doanh riêng, thì có nhiều yếu tố bạn quan tâm, trong đó có các yếu tố sau

• Lợi nhuận như thế nào: Nếu chúng ta kinh doanh có lãi 20% trở lên thì chúc mừng bạn bạn thật tuyệt vời.

• Số vốn bạn bỏ ra có cần nhiều không:  Nhiều bạn có khả năng, có ý tưởng, nhưng thiếu vốn để triển khai. Vì thế vấn đề vốn cũng cực kỳ quan trọng

•  Tính thanh khoản:   Khi bạn cần tiền, bạn có thể chuyển nhượng dễ dàng các sản phẩm, cơ sở kinh doanh của mình hay không. Nếu mà dễ dàng chuyển nhượng thì sản phẩm của bạn có tính thanh khoản cao.

Khi phát hiện ra một cơ hội đầu tư mà đạt được 3 yếu tố trên, thì theo tôi bạn nên đầu tư.

Quay lại vấn đề cổ phiếu, chúng ta thấy hội đủ cả 3 yếu tố trên.

2.1. Về lợi nhuận

Lợi nhuận của cổ phiếu, gắn liền với kết quả kinh doanh, tình hình cung cầu trên thị trường. Khi doanh nghiệp làm ăn tốt, nhiều người muốn sở hữu cổ phiếu của doanh nghiệp, giá cổ phiếu tăng lên và bạn kiếm lời từ sự tăng giá cổ phiếu. Hay doanh nghiệp chi trả cổ tức cho bạn, bạn sẽ được hưởng số tiền này.

Như vậy, nguồn lợi nhuận của cổ phiếu đến từ 2 yếu tố:

• Chênh lệch giữa giá mua và bán, do cổ phiếu tăng lên.

• Cổ tức bạn được hưởng ( số tiền bạn được nhận khi doanh nghiệp làm ăn có lãi ứng với số cổ phần bạn sở hữu).

Không tính thời kỳ chứng khoán tăng phi mã (từ năm 2005-2007, và năm 2009); Sau khủng hoảng, nền kinh tế hồi phục, và thị trường chứng khoán đã đi lên rất mạnh mẽ. Tính từ đầu năm 2012 đến hiện nay, VNINDEX đã tăng 342% từ mức 336,73 điểm lên mức 1150 (giá đóng cửa ngày 16/03/2018). Đây là mức lợi suất cực kỳ hấp dẫn nếu so sánh với kênh gửi tiết kiệm (trung bình khoảng 7-10%/năm), hay đầu tư vàng và bất động sản.

Cùng thời gian đó, Hàng loạt cổ phiếu tăng giá gấp nhiều lần trong những năm này, như VNM (tăng 636%), PNJ (tăng 770%), PTB (tăng 3075%), VCS (tăng 7111%)… Mang lại mức lợi nhuận đáng mơ ước cho nhiều người. Đây chính là các minh chứng thuyết phục, chứng tỏ đầu tư cổ phiếu hấp dẫn hơn rất nhiều so với các kênh đầu tư khác.

Hình 2. VNM tăng giá mạnh mẽ từ 2011 đến 2017 (nguồn dautuxuhuong.com)

Tuy nhiên, cũng trong thời gian này, có hàng loạt cổ phiếu giảm giá cực mạnh như JVC, ITQ, TTF, CDO,...làm rất nhiều nhà đầu tư trắng tay. Kiếm lợi nhuận trên thị trường chứng khoán cũng rất khó khăn. Đòi hỏi nhà đầu tư phải có phương pháp, kinh nghiệm thuần thục.

2.2. Về số vốn đầu tư

Không như đầu tư vào bất động sản (cần một số vốn lớn lên đến cả tỷ đồng); đầu tư chứng khoán chỉ cần số vốn nhỏ. Khoảng vài triệu đồng, bạn đã có thể sở hữu cổ phiếu. Rất nhiều người, thậm chí là sinh viên, công nhân đều đầu tư và khởi điểm từ con số khoảng 5-10 triệu đồng.

Ví dụ cổ phiếu SHB, ngày 16/3/2018 có giá khoảng 13.800 đồng, như vậy, bạn chỉ cần gần 1,4 triệu là đã có thể mua 100 cổ phiếu SHB.

2.3. Về tính thanh khoản

Tính thanh khoản của cổ phiếu cũng cực kỳ lớn. Khi bạn cần tiền, chỉ cần một vài giây, là bạn đã có thể bán cổ phiếu của mình một cách nhanh chóng và thu hồi tiền về. Không mất thời gian thủ tục phức tạp như mua bán bất động sản. Khi bạn muốn mua cổ phiếu, bạn cũng chỉ cần một thời gian cực kỳ ngắn là đã có thể sở hữu nó.

Chính vì mức lợi nhuận hấp dẫn, cùng với tính thanh khoản cao mà đầu tư vào cổ phiếu thực sự là một kênh đầu tư cực kỳ hấp dẫn.

Tuy nhiên, phần thưởng không phải dành cho tất cả, nó chỉ dành cho những người có kiến thức, kỹ năng, kiểm soát tốt tâm lý… khi tham gia đầu tư.

Xét về dài hạn, khi doanh nghiệp làm ăn tốt; nhu cầu sở hữu cổ phiếu doanh nghiệp đó tăng lên; thì giá cổ phiếu cũng sẽ tăng lên theo. Đây chính là các cơ sở để ta đầu tư vào cổ phiếu.

Cổ phiếu gắn liền với doanh nghiệp và nó không hề xa lạ gì với chúng ta. Nó ở xung quanh ta hằng ngày. Nếu bạn để ý một chút; là có thể tìm thấy chúng ở bất kỳ nơi nào. Ví dụ: Ngôi nhà bạn đang ở; được tạo nên bởi xi măng của Hà Tiên (HT1), Xi măng Bỉm Sơn (BCC); sắt thép của Hòa Phát (HPG), tôn của Hoa sen (HSG), sữa của Vinamilk (VNM). Chúng ta dùng gạch lát nền của Viglacera (các công ty như TLT, VGC)… Hay chúng ta trang trí thắp sáng ngôi nhà của mình bằng sản phẩm của Công ty Điện Quang, Bóng đèn phích nước Rạng Đông. Bạn dùng các đồ văn phòng phẩm, bạn nghĩ ngay đến thiên Long… Từ ngôi nhà đến đồ ăn đồ uống hằng ngày, ta cũng đều bắt gặp cổ phiếu của doanh nghiệp niêm yết, giao dịch trên thị trường chứng khoán. 

Mọi người thường hay lo lắng rằng, mình không biết nhiều về cổ phiếu nên không dám đầu tư. Nhưng thực ra không phải vậy. Bạn làm một kỹ sư xây dựng, bạn sẽ biết được công ty xây dựng nào tốt nhất, công trình nó thi công như thế nào. Bạn là một kế toán, bạn sẽ biết đọc được các báo cáo tài chính và đó là một lợi thế tuyệt vời để bạn đầu tư. Bạn là một người nội trợ, thì bạn sẽ biết được hãng thực phẩm nào tốt nhất, bột giặt nào tốt nhất….Mỗi nhà đầu tư ở một lĩnh vực: từ bà nội trợ đến các kỹ sư, bác sỹ, luật sư…đủ mọi loại ngành nghề, đều có các kiến thức về lĩnh vực mà mình hiểu biết, và đó chính là hành trang tốt nhất giúp bạn tìm hiểu về cổ phiếu.

Ngoài ra, các bạn có thể tham khảo ý kiến của chúng tôi, về các ngành nghề, công ty mà bạn quan tâm. Đội ngũ IFT của chúng tôi, tập hợp nhiều chuyên gia phân tích giỏi sẽ giải đáp các thắc mắc cho bạn.

Các bạn có thể tham khảo thêm các bước tham gia thị trường chứng khoán tại bài viết: cách chơi chứng khoán cho người mới chơi. 

Nhà đầu tư có thể liên hệ với chúng tôi để được hướng dẫn mở tài khoản và hướng dẫn đầu tư. Với tiêu chí, chỉ đầu tư vào các cổ phiếu tốt và có xu hướng phát triển mạnh trong tương lai, giá đang trong xu hướng tăng mạnh, điểm mua, điểm bán hợp lý, có chất xúc tác tiềm năng,.. hệ thống đầu tư xu hướng đã mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư. Dưới đây là hình ảnh thành quả của một số nhà đầu tư tiêu biểu:

Hình 3. Tỷ suất lợi nhuận theo IFT của PNJ đạt hơn 50%, SHB gần 65% trong khoảng thời gian chưa đầy 4 tháng

Hình 4. Tỷ suất lợi nhuận của VCS đạt 17,6% trong khoảng 2 tháng

Hệ thống chỉ đầu tư vào các cổ phiếu chất nhất thị trường. Hệ thống dữ liệu mạnh mẽ, sẽ giúp nhà đầu tư hạn chế rủi ro và thành công hơn trong đầu tư. Chi tiết của phương pháp, Nhà đầu tư có thể tham khảo bài viết: Phương pháp đầu tư chứng khoán theo hệ thống IFT