Sau khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố lấy ý kiến góp ý về Dự thảo sửa đổi Thông tư 36/2014/TT-NHNN, nhóm ngành ngân hàng hồi phục khá mạnh trong ngày 24/8/2017.Một trong những điểm sửa đổi đang được NHNN lấy ý kiến mà NĐT quan tâm là việc giãn lộ trình giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn so với quy định của Thông tư 06.

Theo đó, các tổ chức tín dụng sẽ có thêm một năm nữa để giảm tỷ lệ này về mức trần mới 40% như sau: • Từ ngày có hiện lực đến ngày 31/12/2017 – áp dụng tỷ lệ tối đa vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn là 50% đối với các ngân hàng và 90% đối với các tổ chức tín dụng phi ngân hàng (không đổi so với quy định hiện hành của Thông tư 36 và Thông tư 06). • Từ ngày 1/1/2018 đến ngày 31/12/2018 – tỷ lệ này sẽ giảm về 45% đối với các ngân hàng và 90% đối với các tổ chức tín dụng phi ngân hàng (so với mức trần 40% cho các ngân hàng và 80% cho các tổ chức khác theo quy định hiện hành của Thông tư 36 và Thông tư 06). • Từ ngày 1/1/2019 trở đi – áp dụng tỷ lệ 40% đối với các ngân hàng và 90% đối với các tổ chức tín dụng phi ngân hàng.

Kết luận nhanh – đây là thông tin tích cực đối với các ngân hàng đặt trong bối cảnh gần đây chính phủ đã chỉ đạo cho NHNN nâng mục tiêu tăng trưởng tín dụng cho năm 2017 từ mức ban đầu 18% lên 21%. Thông qua kéo dài lộ trình giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn. Đây là thông tin tích cực đối với VPB, TCB, SHB và VIB, là những ngân hàng có tỷ lệ này trên 40% vào cuối Q2/2017. Và điều chỉnh này cũng sẽ giúp chính phủ thực hiện mục tiêu tăng trưởng tín dụng mới nhờ các ngân hàng sẽ có thể tập trung vào tăng trưởng cho vay hơn là huy động vốn mới trong 6 tháng cuối năm. Đây là thông tin tích cực khác đối với ngành ngân hàng trong những ngày qua sau thông tin về việc nâng mục tiêu tăng trưởng tín dụng cho năm nay. Cổ phiếu ngân hàng đã tăng mạnh trước thông tin này vào ngày 24/8/2017 với khả năng lợi nhuận cao hơn ước tính nếu tín dụng tăng trưởng vượt dự báo. Và điều chỉnh thời hạn này cũng làm giảm áp lực đối với các ngân hàng trong 6 tháng cuối năm.

Theo Thống đốc NHNN: • Vốn trung dài hạn chỉ chiếm 13%-15% tổng huy động. • Trong khi đó cho vay trung dài hạn lại chiếm tới 53%-55% tổng cho vay.

Và mặc dù sự chênh lệch này đặt ra một rủi ro hệ thống đáng kể cho ngành ngân hàng, NHNN có lẽ đã nhận ra rằng mục tiêu điều chỉnh tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn từ 50% xuống 40% trước cuối năm nay là không thực tế. Hướng tiếp cận dè dặt này dường như xuất phát từ:

(1) Sự quyết tâm của chính phủ trong việc sử dụng tăng trưởng tín dụng cao hơn để giúp hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2017 là 6,7%, theo đó gần đây Thủ tướng đã chỉ đạo NHNN nâng mục tiêu tăng trưởng tín dụng từ 18% lên 21%.

(2) NHNN nhận thấy rằng 5 trong số 10 ngân hàng đã niêm yết vẫn có tỷ lệ này trên 40% vào cuối tháng 6/2017 dẫn đến rủi ro tăng trưởng tín dụng chậm lại vào cuối năm nay, là thời điểm được kỳ vọng tăng trưởng tín dụng sẽ tăng tốc.

Một số ngân hàng sẽ được lợi hơn một số khác – Tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn bình quân toàn ngành theo báo cáo của NHNN là 33,35% vào cuối tháng 5/2017 so với tỷ lệ 30,86% trong Q1/2016, cho thấy xu hướng tăng ngược với định hướng của NHNN mặc dù vẫn thấp hơn nhiều so với mức trần mới. Tuy nhiên, chúng tôi lưu ý:

• Tỷ lệ nợ ngắn hạn cho vay trung dài hạn bình quân của các NHTM có vốn nhà nước là 37,16% (cuối Q1/2016 là 34,25%). • Tỷ lệ nợ ngắn hạn cho vay trung dài hạn bình quân của các NHTMCP là 35,76% (cuối Q1/2016 là 35,65%).

Theo từng ngân hàng, • Trong số các NHTMCP có quy mô trung bình và lớn, chúng tôi ước tính các ngân hàng như VPB, TCB, EIB, SHB, LPB, VIB có tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn cao hơn, dao động từ 45% đến 50%. • Và trong số các NHTM có vốn nhà nước, VCB duy trì tỷ lệ này khoảng mức 30% trong khi tỷ lệ này của CTG khoảng 35% và của BID là trên 40%.

Rõ rằng là các ngân hàng hiện có tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn cao sẽ được lợi hơn từ sự điều chỉnh này.

Các ngân hàng đã đẩy mạnh hơn cho vay kỳ hạn ngắn trong 6 tháng đầu năm – Kể từ khi Thông tư 06 có hiệu lực vào ngày 1/7/2016, các NHTM đã đẩy mạnh cho vay kỳ hạn ngắn đồng thời tích cực hơn trong việc huy động vốn trung dài hạn, từ huy động tiền gửi khách hàng ở các kỳ hạn dài hơn và phát hành chứng chỉ tiền gửi. Trong phạm vi các NHTM niêm yết mà chúng tôi theo dõi thì:

• Tại thời điểm cuối tháng 6, cho vay kỳ hạn ngắn tăng 27% so với cùng kỳ. • Tại thời điểm cuối tháng 6, cho vay trung dài hạn tăng 15,8% so với cùng kỳ. • Theo đó tỷ trọng cho vay kỳ hạn ngắn trong tổng dư nợ cho vay tăng từ 48,6% trong Q2/2016 lên 51% trong Q2/2017.

Các khoản vay ngắn hạn thường là cho vay các doanh nghiệp để làm vốn lưu động. Trong khi đó cho vay trung dài hạn thường là cho vay mua nhà và cho vay cá nhân với kỳ hạn dài, bên cạnh cho vay đầu tư các dự án dài hạn và sản xuất.

Trên thực tế khó có thể biết việc thay đổi cơ cấu cho vay xuất phát từ nhu cầu khách hàng hay từ NHTM. Nhưng nói chung các NHTM thường đặt ra tỷ lệ tối đa cho từng hình thức cho vay, bao gồm cả theo kỳ hạn. Do vậy có thể nói rằng xu hướng này phản ánh cả mối quan ngại và hành động của cácNHTM nhằm hạn chế sự mất cân đối kỳ hạn khi trần tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn giảm xuống.

Huy động khách hàng lại có xu hướng ngược lại với huy động khách hàng kỳ hạn ngắn tăng 19,2% so với cùng kỳ trong khi huy động khách hàng trung dài hạn giảm 0,7% so với cùng kỳ. Nhưng nếu bao gồm cả giấy tờ có giá thì tổng vốn huy động kỳ hạn ngắn tăng 20% so với cùng kỳ còn tổng vốn huyđộng trung dài hạn tăng 10,8% so với cùng kỳ trong Q2/2017. Nói chung, tỷ trọng vốn huy động trung dài hạn giảm từ 15,5% cuối Q2/2016 xuống 14,5% cuối Q2/2017. Trong đó:

• Vốn huy động trung dài hạn của EIB tăng 54% so với cùng kỳ và chiếm 14,4% vào tổng vốn huy động • Vốn huy động trung dài hạn của VPB tăng 120% so với cùng kỳ và chiếm 34,5% vào tổng vốn huy động • Vốn huy động trung dài hạn của TCB tăng 48% so với cùng kỳ và chiếm 18,5% vào tổng vốn huy động • Vốn huy động trung dài hạn của VIB tăng 27,65 lần so với cùng kỳ và chiếm 24,2% vào tổng vốn huy động

Giảm áp lực huy động vốn trung dài hạn và hỗ trợ tăng trưởng tín dụng – Áp lực huy động vốn trung dài hạn đã tạo ra hệ quả là chi phí huy động tăng khoảng 0,3% so với cùng kỳ. Với NHTM với tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn cao như EIB thì chi phí huy động tăng 0,53% so với cùng kỳ; SHB tăng 0,45%; VPB (ngân hàng mẹ) tăng 0,37%. Theo đó, việc nới thời gian áp dụng tỷ lệ trần vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn như đề cập trong Dự thảo thông tư sửa đổi Thông tư 36 sẽ giảm bớt áp lực huy động vốn trung dài hạn và tránh đẩy chi phí huy động tăng cao hơn; và đây là yếu tố quan trọng để các NHTM có thể tăng cường cho vay trong nửa cuối năm 2017 nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng mới là 21%.

Tín dụng hiện tăng 9,3% so với đầu năm, do đó dư địa tăng trưởng còn rất lớn.

Tác động tích cực từ động thái này phụ thuộc vào những diễn biến tiếp theo – Tiếp theo chúng ta sẽ chờ đợi các dấu hiệu của NHNN về việc nâng hạn mức tăng trưởng tín dụng cụ thể cho các ngân hàng, từ mức 16% theo công bố từ đầu năm. Do phần lớn các ngân hàng đều đặt kế hoạch tăng trưởng lợi nhuận cho năm 2017 dựa trên hạn mức tăng trưởng 16% tối đa này. Hiện tại, việc nâng mục tiêu tăng trưởng tín dụng lên 20% cho hầu hết các ngân hàng đã niêm yết sẽ tác động đáng kể lên lợi nhuận năm 2017 của các ngân hàng.